Historiske FjordKysten

Historia er viktig for oss mennesker. Den fortel oss om levesett til enkeltmennesker, lokalsamfunn og nasjonar, og korleis dette har påvirka oss som lever her i dag.

Langs FjordKysten finn du eit mangfald av historiske attraksjonar, frå Gulatinget i Gulen, ei av dei eldste og største tingsamlingane i Norden frå mellomalderen, til levande industrihistorie ved Helle fabrikker i Holmedal. Og det er ikkje berre dei historiske attraksjonane som fasinerer oss, men også det vakre landskapet, med fjord, fjell og ei kystlinke der øyane ligg som perler på ei snor. Her står opplevingane i kø!

Vikingtida

FjordKysten har mange kulturminner og historiske stadar frå vikingtida, frå år 800 til 1100. Sjølv om vikingane er mest kjent for sine herjingar og plyndringar, var dei også handelsmenn, handverkarar, bønder, fiskarar, poetar, oppdagerar og statsbyggarar. Det er i vikingtida vi får dei skandinaviske nasjonalstatane. Det var stor aktivitet i regionen under vikingtida og framleis kan du sjå spora etter dei

Gulatinget

Var ei årleg tingsamling som fann stad i Gulen frå ca. 900-1300 e. Kr. Gulatinget var eit av dei eldste og største tingsamlingane i Norden i mellomalderen. Her drøfta tingfolket politiske saker og tok avgjer i sivile og strafferettslege saker gjennom 500 år. Tusenårsstaden Gulatinget utanfor Eivindvik i Gulen er ei markering av at den norske representative styringsforma, og har tradisjonar som går over tusen år attende i tid. Parken er reist med monumentale kunstverk av skulptøren Bård Breivik. Dei majestetiske innstallasjonane "Tingveggen", "Tinghella" og "Eldsirkelen" ber bod om den innverknaden Gulatinget har hatt for Norge som nasjon.

Parken er ope for publikum, og det er omsyning for grupper heile året etter avtale. Du kan også få ei innføring i historia ved hjelp av informasjonstavler og sjølvguida digital vandring.

Kvernsteinsparken

I Hyllestad etterlèt vikingane eit av dei største kulturminna i heile Norge; eit imponerande steinbrotlandskap med hundrevis av brot. Dyktige steinhoggarar tok ut kvernstein etter kvernstein for å skipe dei ut i den store verda. Den gongen var kvernstein ein heilt sentral gjenstand: ville du ete brød eller graut, måtte du først male kornet på ei handkvern eller vasskvern for å få mjøl. Kvernsteinshandelen i Hyllestad var ei god inntektskjelde - for dei som eigde land og satt med makta.

I Kvernsteinsparken i Hyllestad kan du gå tur i brota og prøve deg sjølv som handverkar. Du kan male korn, bake brød, lage steinsmykke og prøve oppstadsveven.

Utvær

Øya Utvær ligg 8 km vest for Ytre Sula og er Norges vestlegaste øygruppe med det vestlegaste fyret i landet. Utvær er kjent frå historia heilt attende til vikingtida. I 1066 segla Harald Hardråde ut frå Solund då han skulle freiste å legge under seg England. 200 skip og dertil proviantskip og småskuter var samla. Saga seier at ein del av skipa gjekk ut frå Utvær. Slaget enda med fall ved Stamford Bridge.

På austsida av vågen ved Likberget ser ein nokre spor i berget. Historia fortel at det er spor etter vikingane som slipte sverda sine før dei drog over havet på vikingferd.

Medio juni til medio august kan du vere med på fyrsafari til Utvær frå Hardbakke.

Korssund

I Fjaler står det ein 3,85 meter høg steinkross som etter segna skal vere reist av Olav den Heilage etter at han slapp frå frå forfølgjarar då han var på veg nordover langs leia. Fjellet opna seg for han, og Korssundet vart skapt, seier legenda. Korset er svært gamalt, truleg frå 1030, og er eit av dei største i landet. Krossen er laga av granatglimmerskifer frå kvernsteinsbrota i Hyllestad. Like ved krossen er eit rektangulært steinkar, som kan ha vore nytta som døypefont, eit sjeldsynt fenomen. Det er også ein gamal brønn like ved.

Du kan gjennom ei digital historiefortelling høyre segna om då landet opna seg for kongen.

Bakkejekta

Bakkejekta er ein kopi av Norges eldste bevarte trebåt, frå om lag 1750. Bakkejekta er bygd på same måte, med hogde bord. Båten er rigga slik vikingskipa var for tusen år sida.

Om sommaren kan du bli med Bakkejekta på skumringstur på den vakre Dalsfjorden. På vegen over fjorden kan du høyre historier om livet den gong fjorden var ferdselsvegen og jektene hadde si storheitstid. Du vil og få høyre historia om Ingolf Arnarson. Han var frå Rivedal og den første som busette seg på Island

Rivedal

Frå heimgarden sin i Rivedal måtte Ingolfr Arnarson i år 874 flykte etter å ha teke livet av to av sønene til Atle Jarl. Han reiste då vestover og kom til Island, og grunnla her den første busetjinga. Slik går røtene til nasjonen direkte tilbake til Rivedal i Dalsfjorden. Statuen er ein replika av ein statue i Reykjavik.

Øya Atløy

Askvoll har etter soga fått navnet sitt eit blodig slag i Stavenesvågen, mellom Stavenes og Aløy. Atle Jarl var ein av hærfærarene, og han vart gravlagt på denne øya.

Det er fint og ta med sykkelen for å utforske den sjarmerande øya. Her kan du besøke trekyrkja Vilnes som vart bygd i 1674, og gå tur på ein topp. Visste du at fjellet Brurastakken er pynta i stripete skjært med fargane svart, kvit og grønt? Fjellet er lett synleg når du kjem sjøvegen og er eit eldorado for geologar i feltarbeid.

Kystpilegrimsleia

Kystpilegrimsleia langs norskekysten var ein av dei viktigaste og kanskje mest brukte pilegrimsrutene i mellomalderen og er ei spektakulær og vakker reise med fjorder, øyar, holmar og skjer.

Kystpilegrimsleia er nemnt i skriftlege kjelder allereie på slutten av 1100-talet. Langs leia danna det seg tidleg knutepunkt i samferdsla; gode ankerplassar, lune hamner, og rike fiskefelt. I dag er dette ei reisestrekning som byr på fantastiske naturopplevingar i ville og vakre kystområdar med enorme historiske og kulturelle verdiar. Det blir ei reise som berører, uansett om den er på ein dag eller fleire veker.

Langs FjordKysten finn du kystpilegrimsrute ved Gulatinget i Gulen, Kvernsteinsparken i Hyllestad og Kinn og Svanøy i Kinn. Om sommaren kan du bli med på pilegrimscruise til Svanøy og Kinn. Sjå video under for inspirasjon til din tur.

Kinn

Sagaøya Kinn er kjend for si middelalderkyrkje frå 1100-talet med eit svært særprega interiør, og den karakteristiske Kinnaklova lengs vest på øya. På sørsida av øya finn du og murar frå middelalderbusetjingar og i vest ei hole i fjellet. Kinn har og segn om ei irsk kongsdatter som kom til øya. Kinnaspelet som mellom anna handlar om dette er eit historisk spel som vert sett opp kvart år. Les meir om Sagaøya Kinn her

Lammetun Kystfort

Lammetun Kystfort vart bygd i oktober 1941 og skulle saman med Furefortet ha kontrollen over Vilnesfjorden og Buefjorden, samt sperre innløpet til Dalsfjorden. Kystfortet var stridsklart i juni 1942, men var ikkje ferdig utbygd då krigen tok slutt. Kring fortet vart det også sett opp ein del falske kanoner bygd av tømmerstokker og finér for å lure fienden ved eit åttak. Formålet med kystfortet var at kanoner kunne nå mål ute på Vilnesfjorden og Buefjorden, og sperre innløpet til Dalsfjorden og Askvoll. Ved fortet på Lammetun var det 96 befal og soldatar. Etter krigen vart det rydda vekk 3066 miner kring fortet, og ein tysk offiser vart hardt skadd då ei mine gjekk av. Heilt fram til 1969 vart det funnet miner på Lammetun.

Måløyraid Senteret

Tidleg morgon, 27. desember 1941; Julefreden bryt med eit brak. I løpet av 10 minutt fell over 560 engelske bomber over Måløy. Dei neste seks timane er det full krig; flybomber, gatekamper og skyting frå krigsskip. Gjennom det ørdøvande bråket; lyden av ein lys sekkepipe. På Måløyraidsenteret kan du sjå originale bileter frå raidet og metervis med original film vises i levande utstilling som har rørt tusener av besøkjande. Utstillinga viser og originale uniformar, sekkepipa til Mad Jack og Martin Linge´s pistol, og du kan kjenne lukta av julebakst og eksplosjoner.

Ausevika

Ausevika er eit av dei største helleristningsfelta i Norge. Ausevika ligg under Skålefjellet, som reiser seg mot sør i nærare 800 meter høgde. Her finn du over 3000 år gamle figurar. Feltet vises over 300 ristningar, både dyre- og menneskefigurar. I tillegg kan ein sjå fruktbarheits- og jordbruksmotiv, såkalla Veidemannskunst. geometrisk teikn, spiralar og labyrintar finn ein over heile feltet.

Svanøy

kjent som "Sunnfjords perle" er Svanøy den sørlegaste og frodigaste øya i Kinn kommune. Svanøy si historie er mangfaldig, og går langt attende i tida. I forrige århundre var øya det viktigaste senteret i regionen, med stor aktivitet på eksport og skipsfart. Over 100 mann arbeidde i kopargruvene, "haugianarane" var storprodusent av salt, her vart det bygd skip og drive storgard. Her finn ein også eit steinkors reist til ære for heilage Olav, og ein offerplass frå vikingtida. Namnet Svanøy har øya fått etter biskop Hans Svane som eigde Svanøy Hovedgaard 1662-85. I dag har øya rundt 100 innbyggjarar, og lakseoppdrett er ei næring som dannar livsgrunnlag på Svanøy.

Jakob Sande-tunet

Den folkekjære diktaten Jakob Sande (1906 - 1967) er fødd og oppvaksen på Klokkargarden i Dale. Mange av dikta til Jakob Sande handlar om hans eiga utferdstrang og heimlengt. Vesle Daniel er ein av dei mest kjente karakterane i diktinga som handlar om dette, og i Dale sentrum står ein statue av han. Her finn du Bestefarsstaua med museumssamlinga, løa og våningshuset med kontor, diktar-residens og overnatting.

Kystmuseet i Florø

Lurar du på korleis Florø by vart til? På museet kan du lære om framveksten av kystbyen frå 1860 og fram til i dag. Her finn du ei stor båtsamling og gjenstandar frå bygd og by ved kysten. Her kan du besøke ei av dei største oljeutstillingane i landet og prøve å evakuere frå ei "oljeplattform"! Her finn du aktivitetar for barn og vaksne - både ute og inne.